Kanun no. Yabancılar ve Uluslararası Koruma hakkında 6458, 11 Nisan 2013 tarihli ve 28615 sayılı Hükümet Gazetesinde yayınlanmıştır.

Türkiye Millet Meclisi'nin son oturumunda 04 Nisan 2013 tarihinde yeni Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu oylanmıştır. Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu, Türk sığınma sisteminde önemli değişiklikler yapmanın yanı sıra 5683 sayılı Yabancıların İkamet ve Seyahatleri ile ilgili mevcut Kanun'u da yasaklar. Yeni yasa esas olarak bir Türk sığınma yasası olacak ve Türk yabancılar kanunu olarak kabul edilecektir. Yeni yasa, Türkiye'ye giriş kurallarını, vize düzenlemelerini ve oturma izni uygulamalarını, sınır dışı edilme ve uluslararası korumaya ilişkin kural ve ilkeleri belirlemektedir. Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu, İçişleri Bakanlığı'na bağlı Göç İdaresi Genel Müdürlüğünü de oluşturmaktadır.

Aşağıdaki hususlar, yeni yasanın oturma izinleri ile ilgili temel özellikleridir.

Oturma İzninden Muafiyetler

Aşağıdaki yabancılar ikamet izni şartlarından muaf tutulacaktır; (i) “vatansız kişi belgesi” bulunan yabancılar (ii) diplomatik ve konsolosluk misyonu memurları (iii) diplomatik ve konsolosluk misyonu memurlarının aile üyeleri (Dışişleri Bakanlığının onayı gereklidir) (iv) istihdam durumu uluslararası sözleşmelerle belirlenmiş olan Uluslararası Örgütlerin memurları, (v) Türkiye'nin Kanun'un 28. maddesi kapsamında yer alan uluslararası sözleşmelerle ikamet izni şartlarından muaf tutulan yabancılar (vi) : 5901 Türk Vatandaşlığı [1] (vii) 69/7. Maddelere göre verilen “Uluslararası Koruma Başvuru Belgesi” veya “Mülteci Belgesi” sahibi yabancılar,

Oturma İzni Başvuruları

Oturma izni başvuruları , yabancıların ülkelerindeki konsolosluklar aracılığıyla yapılacaktır . Oturma iznine başvurmak için, yabancı başvuru sahiplerinin talep edilen oturma izni süresinin ötesinde en az 60 gün geçerli bir pasaporta sahip olmaları gerekmektedir  . Usulüne uygun olarak başvurular 90 günden fazla olmamak üzere kesinleşir. Kendi ülkelerindeki Türk konsolosluklarından oturma izni alan yabancılar , Türkiye'ye geldikten sonraki 20 gün içinde kendilerini Adres Kayıt Sistemine kaydettirmelidir . 

Sadece aşağıdaki istisnai hallerde ikamet izni başvurusu ilgili valilikler aracılığıyla Türkiye içinde yapılabilir: (i) Türk adli ve idari organlarının talepleri veya kararları ile, (ii) Yabancının Türkiye'den ayrılmaması durumunda makul ve mümkün, (iii) Uzun Süreli Oturma İzni başvuruları için, (iv) Öğrenci İkamet İzni başvuruları için, (v) insani gerekçelerle Oturma izni başvuruları için, (vi) 'Aile İkamet İzinleri'nden' Türkiye'de geçerli ikamet izni olan yabancı ebeveynlerden doğan çocukların ikamet izni başvurusu için 'Uzun Süreli Oturma İzni', (vii).(viii) Türkiye'de yüksek öğrenimin tamamlanmasından sonra Kısa Süreli Oturma İzni Başvuruları için geçerli ikamet izninin (ix) geçersiz kılınması nedeni ile yeni ikamet amacıyla yapılan ikamet izni başvuruları için.

Eklenti Uygulamaları

Oturma izni uzatma başvuruları, Türkiye'nin ilgili valilikleri tarafından kabul edilecektir. Uzatma başvurusu, her durumda ikamet izninin sona ermesinden önceki 60 gün içinde yapılabilir. Uzatma başvurusu sonrasında, başvuranlara idari ücretlere tabi olmayan bir belge verilecektir. Uzatma değerlendirme süresi boyunca yabancılar bu belgeyi yasal olarak Türkiye'de kalmaya devam etmek için kullanacaktır.

Çalışma İzni Oturma İzni olarak kullanılacaktır

Oturma izinleri ile ilgili yeni kurallara göre, oturma izni olarak geçerli çalışma izinleri kullanılacaktır. Böylece çalışma izni ikamet izni başvurusunun geçerlilik süresi, çalışma izni alındıktan sonra 30 gün içinde (konsolosluk başvuruları için çalışma izni sahiplerinin gelmesi üzerine 30 gün başlamıştı) yasaklanacaktır. Öte yandan çalışma izinleriyle aynı şekilde, çalışma izni olarak “Çalışma İzni Muafiyet Belgeleri” de kullanılacaktır.

İkamet

kesintisi Türkiye dışında bir yıl içinde altı aydan daha uzun veya son beş yıl içinde bir yıldan fazla bir süre ikamet izni, ikamet izni süresinde kesinti olarak kabul edilecektir. İkamet izni süresinde kesintiye uğrayan yabancıların ikamet izni başvurularında önceki ikamet izni süreleri dikkate alınmayacaktır. Bu kural, başka bir ikamet iznine geçiş başvuruları için de geçerlidir. Kesintisiz ikamet süresinin hesaplanmasında öğrenci ikamet izni süresinin yarısı ve diğer ikamet izni türlerinin tam süresi dikkate alınacaktır.

İkamet Tezkeresi Çeşitleri

Yeni yasa altı ana ikamet iznini belirtmektedir. (i) Kısa Süreli Oturma İzni, (ii) Aile Oturma İzni, (iii) Öğrenci Oturma İzni (iv) Uzun Süreli Oturma İzni (v) İnsani İkamet İzni (vi) İnsan Ticareti Mağdurları için Oturma İzni.

1. Kısa Süreli Oturma İzni

Kısa süreli ikamet izinleri yabancıların ziyaret amacına göre verilir. Kısa süreli ikamet izinleri en çok bir yıl için verilir. Türkiye'de uygun konaklama koşullarına sahip aşağıda listelenen yabancılar için kısa süreli oturma izni verilebilir. Yabancı başvuru sahiplerinin istenen ikamet izni süresinin ötesinde en az 60 gün geçerli bir pasaporta sahip olmaları gerekmektedir  . Ayrıca, Türk makamlarının gerekli gördüğü takdirde yabancılardan kendi ülkelerinden sabıka kaydı vermeleri istenebilir. 

a) Bilimsel araştırma için Türkiye'ye gelen yabancılar.
b) Türkiye'de taşınmaz mal sahibi yabancılar.
c) İş ilişkileri veya işyeri açmak için Türkiye'ye gelen yabancılar.
d) Hizmet içi eğitim
için Türkiye'ye gelen yabancılar e) Uluslararası öğrenci değişim programlarının bir parçası olarak veya Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalara uygun olarak Türkiye'ye gelen yabancılar.
f) Türkiye'ye turizm amacıyla gelen yabancılar.
g) Hastalıkları halk sağlığını tehdit edebilecek olanlar dışında Türkiye'ye tıbbi tedavi için gelen yabancılar.
h) Adli veya idari organların talepleri veya kararları nedeniyle Türkiye'de kalması gereken yabancılar.
i) Aile ikamet izninden Kısa dönem ikamet iznine geçiş isteyen yabancılar.
j) Türkçe dil kurslarına katılmak üzere Türkiye'ye gelen yabancılara en fazla iki kez kısa süreli oturma izni verilebilir.
k) Türk Kamu Kurumları aracılığıyla eğitim, araştırma, staj veya staj yapmak amacıyla Türkiye'ye gelen yabancılara, bir yıldan fazla olmamak kaydıyla en fazla bir defa kısa süreli oturma izni verilebilir.
Bir yıl içinde Türkiye dışında 120 günden fazla kalma durumunda, Kısa Süreli Oturma İzinleri iptal edilebilir. Sınır dışı veya giriş yasağı kararlarına tabi olan yabancıların başvuruları reddedilecektir.

2. Aile Oturma İzni

Aile İkamet İzni, yasal yaşın altında olan yabancı eşlere ve / veya geçerli ikamet izni olan yabancıların bağımlı yabancı çocuklarına, ikincil koruma statüsüne sahip yabancılara, mültecilere ve feragat izni alarak Türk vatandaşlığını kaybedenlere verilir. . Aile ikamet izinleri, her başvuruda en fazla iki yıl süre ile verilecektir. Birden fazla eşle evlilik halinde, Aile Oturma İzni ile sadece bir eş verilebilir. Ancak diğer ortaklardan çocuklara Aile ikamet izni verilir. Ayrıca, her iki evlilik partneri de 18 yaşında veya daha büyük olmalıdır. Çifte vesayet varsa, çocuklara Aile Oturma İzni verilirken, ebeveynlik hakkı olan baba veya annenin onayı gerekir.öğrenci ikamet izinleri . Eşler veya çocuklar, Aile Oturma İzni'ne başvurmak için, istenen oturma izni süresinin ötesinde en az 60 gün geçerli olan pasaporta sahip olmalıdır. Türkiye'de en az üç yıl ikamet etmiş ve 18 yaşına gelmiş yabancılar, Aile ikamet izninden Kısa dönem ikamet iznine geçiş için başvurabilirler.
Bir Türk vatandaşından boşanma durumunda, Türkiye'de en az üç yıl aile ikamet izni ile ikamet eden yabancılara kısa süreli ikamet izni verilebilir. Ancak, aile içi şiddet konusunda mahkeme kararının varlığında, boşanmış yabancı partnerin üç yıllık süresi dikkate alınmaz.
Aile Oturma İznine hak kazanabilmek için aşağıdaki koşulların da yerine getirilmesi gerekir. (i) Türkiye'de geçerli ikamet izniyle en az bir yıl ikamet etmek [2], (ii) aylık hasılatın, hanehalkı üyeleri için asgari ücretin üçte birinden az olmayan Türk asgari ücretinden daha az olmamak, (iii ) Türkiye'de genel sağlık ve güvenlik doğrultusunda uygun konaklama koşullarına sahip olmak, (iv) tüm hanehalkı üyelerini kapsayan sağlık sigortası yaptırmak, (v) başvurudan önceki 5 yıl içinde aile içi şiddet veya benzeri suçlardan hüküm giymediğini kanıtlamak tarih ve (vi) Türkçe Adres Kayıt Sistemine kaydedilecek.

3. Öğrenci İkamet İzni

Türk yükseköğretim kurumlarında lisans, lisans veya iki yıllık önlisans programlarına kayıt yaptıracak olan yabancılara öğrenci ikamet izni verilir. İlköğretim veya ortaöğretim programlarında öğrenim görecek olan yabancılara, ebeveynlerinin rızasıyla, her başvuruda en fazla bir yıl süreyle öğrenci ikamet izni verilebilir. Öğrenci ikamet izni, ebeveynlerin ve yabancı öğrencilerin diğer akrabalarının ikamet izinleri hakkında herhangi bir hak vermemektedir. Öğrenci ikamet izni süresi eğitim süresini aşamaz.

Yeni Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'nun yürürlüğe girmesiyle, yabancı öğrenciler çalışma izni aldıktan sonra yasal olarak Türkiye'de çalışabilirler. Ancak lisans veya iki yıllık önlisans programlarına kayıtlı yabancı uyruklu öğrenciler, ilk öğrenim yıllarını tamamladıktan sonra Türkiye'de çalışmaya başlayabilirler. Üstelik sadece iki yıllık önlisans programlarına kayıtlı yabancı öğrenciler için çalışma saatleri haftada 24 saati aşamaz. Sınır dışı veya giriş yasağı kararlarına tabi olan yabancıların başvuruları reddedilecektir.

4. Uzun Süreli Oturma İzni

Bir yabancı Uzun Süreli İkamet Tezkeresi için uygun olabilir belirsiz bir zaman dilimi için yasal ve Türkiye'de ikamet ettikten eğer kesintisiz için 8 yıl geçerli oturma izni ile. Ancak, mülteci ve şartlı mülteci olarak sınıflandırılan yabancılar veya insani amaçlar için oturma izni olan veya geçici koruma altında olan yabancılar, Uzun Süreli Oturma İzni için başvuramazlar. Ayrıca, Uzun Süreli Oturma İzni almaya hak kazanabilmek için, yabancıların aşağıdaki kriterlere de uymaları gerekmektedir.

• Son üç yıl içinde Sosyal Yardım ile verilmemelidir,
• Kişisel veya ailevi geçim kaynakları için yeterli ve düzenli kaynaklara sahip olmalı,
• Geçerli bir sağlık sigortası olması,
• Kamu düzeni ve güvenliği için bir tehdit olarak görülmemelidir.

Sağlık, eğitim ve zorunlu kamu hizmeti haricinde herhangi bir nedenle Türkiye dışında bir yıldan fazla kalmak durumunda, Uzun Süreli Oturma İzni iptal edilebilir.

     5.  İnsani İkamet İzni  

Aşağıdaki durumlarda İnsani İkamet İzni en fazla bir yıl için verilebilir. İnsani nedenlerle oturma izni uzatılabilir.

a) Bir çocuğun en yüksek ilgisi söz konusuysa

b) Bir yabancının Türkiye'den ayrılmasının makul ve mümkün olmaması halinde, yabancının sınır dışı edilmesine veya giriş yasağı kararına tabi tutulmasına rağmen.

c) Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'nun 55. maddesi hükümleri uyarınca sınır dışı etme kararının dikkate alınmaması halinde.

d) Sınır dışı etme kararlarına karşı alınan veya uluslararası koruma uygulamalarına izin verilmeyen yasal işlemler sırasında.

e) ülkeye uluslararası koruma başvuru dönen sürecinde bir ilk sığınma ya da üçüncü güvenli ülke.

f) Devlet çıkarları, kamu düzeni ve kamu güvenliği uğruna Türkiye'ye giriş izni olan yabancılar için (başka bir ikamet izni başvurusu için gerekçe mevcut değilse)

g) İstisnai durumlarda.

İnsani İkamet İzni sahipleri ikamet iznini aldıktan sonra 20 gün içinde Adres Tescil Sistemine kaydolmalıdır .  

6. İnsan Ticareti Mağdurları İçin Oturma İzni

İnsan Ticareti ile ilgili bir suçtan mağdur olan bir yabancıya 30 gün geçerli bir oturma izni verilebilir ve kendisine suçun faillerine / davalarına karşı işlem yapıp yapmayacağına karar vermesi için izin verilebilir. İnsan Ticareti Mağdurları için oturma izinleri her seferinde en fazla 6 ay uzatılabilir, ancak uzatmalar toplamda üç yılı aşamaz.

Yeni Kanun'un 125. maddesi uyarınca, Bölüm 5 uyarınca Göç İdaresi Genel Müdürlüğü'nün kurulması ile ilgili hükümler hariç, diğer tüm hükümler yayımı tarihinden bir yıl sonra yürürlüğe girer.

Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'nun daha ayrıntılı yorumlanması için Göç İdaresi Genel Müdürlüğü'nün resmi sayfasına bakabilirsiniz.